Anasayfa
tarafından Zeka
Beyin ve Gelecek 
Zekanın tek tip olduğu ve doğuştan sabit bir düzeyde olduğu inancı yıkılmaktadır. Howard Gardner’in çoklu zeka Daniel Goleman’ın duygusal zeka konusundaki aaaleri önemli tartışmalara yol açmıştır.
Bilim dünyasının yeni projesi “Beyin projesidir.” Genom projesi tamamlandı ve evrenin sırları konusunda önemli bir adım atıldı. Beyin projesi için 30 yıllık bir süre belirlendi. “Nasıl düşünüyoruz” sorusuna cevap vermek insanlığın sırlarının anlaşılmasında önemli bir hedef olmuştur.
“World Future Society” (Dünya Gelecek Derneği) öğrenmenin gelişmesi okul eğitimi ve onunla yakından ilişkisi olan IQ zekası konusunda ilginç görüşler öne sürmektedir.
1. Şimdiye kadar yapılmış en büyük makine olan INTERNET giderek büyüyecek ve önem kazanacaktır.
2. Beden gücünün yerini mekanik makineler aldı. Bilgisayarlarda zihinsel çalışmaların yükünü azaltacaktır.
3. Bilgi teknolojisi dünyanın her yerine yayılacak aletleri küçülecek herkes taşıyabilecek. Hatta bedeninize yerleştirilebilecektir. Ürünleri tanıtmak için bedava bile verilecektir.
4. Dünya kültürü oluşacak kültür ve dillerde çoğu yok olacaktır. Beklenmedik olaylar ve tehlikelere neden olabilecektir.
5. Akıllı evler oluşacak büro gökdelenler gereksizleşecektir. İnsanların çoğu kırsal kesime tatil yörelerine yerleşecek bilgi teknolojisi ile işlerini yürütecektir. Evler çok çekici olacak dışarı çıkmak istemeyen insan yeni bir yalnız yaşam türü oluşturacaktır.
6. Yeni yaşam türü insanı anti sosyalleşecek suç davranışlarında artışlar oluşacaktır.
7. Klasik zekaya dayalı klasik okul eğitimi şekil değiştirecek. Her alanda paketlenmiş eğitim yardımları alabilecektir
8. Okul eğitimi bebeklik çağından başlayacak “Yaşam boyu” eğitim düşüncesi yaygınlaşacaktır. “Uzaktan eğitim” bütün dünyaya yayılacaktır.
9. Okul sınıfları çok farklı yetenek ve ilgileri olan öğrencileri bir araya getirecek daha çok sanal gerçekler konuşulacaktır.
10. Depolanmış bilgi kaynakları genç kuşağın daha kolay ulaşacağı hale gelecek daha çok bilgi sahibi olmak yerine daha az bilecek ancak bilgiye istediği anda ulaşacak.
11. İnsanlığın bugüne kadar edindiği bütün bilgilerden kendi çalışmaları için yararlanabilecektir.
12. Eğitim kişisel tempoya göre tamamlanabilecektir.
13. Disiplinli ama eğlenceli eğitim felsefesi yerleşecek öğretmenlik görevi öğrencilerdeki yıkıcı ve oyuncu eğilimleri denetleme önceliğine dönüşecektir.
14. Gerçekler yerine sanal dünyada yaşanacak bencillik kumar kişisel çıkar tutkunluğu daha büyük toplumsal sorun haline gelecektir.
Zekanın Biyolojisi
Filin ve balinanın beyinleri insan beyninden daha ağırdır. Ancak beyin ağırlığı vücut ağırlığı oranı insanda daha yüksektir.
Beyin ağırlığı (E) = Beyin katsayısı (K) x Vücut ağırlığı (P)
Beyin katsayısı insanda 2.8 maymunda 0.4 farelerde 0.007’dir. (Dubois)
Öğrenme hızı ölçümlerinde şempanze zeka katsayısı 104 olan çocuktan ikili sınamada öğrenmeyi daha hızlı yapmıştır. (HodosSchimitt)
Hayvanlar koku temelinde daha başarılı insanlar görme temelinde daha başarılıdır.
İnsan soyunun kendi içindeki beyin ağırlığı çelişkili sonuçlar vermiştir. Dahilerin otopsisinde beyni 1000 gram çıkan dahiler olmuştur. Avrupalıların ortalama beyni 1400 gramdır.
Beyin büyüklüğü ile zeka arasında doğru orantı kurulamamaktadır.
Zekanın beyindeki yeri:
Zihinsel etkinlikler beynin belirli bölgeleri ile bağlanabilir mi?
Bu zor fakat önemli bir sorudur. Duyguların kontrolü içgüdülerin zaptedilmesi dikkatin bir noktaya yoğunlaştırılması birer beyin fonksiyonlarıdır. Yapılan beyin ameliyatlarında zihinsel merkezlerle birlikte beynin bir bütün olarak işlediği sonucuna varılmaktadır. Alından bir lob alındığında zeki katsayısı hiç değişmeyen vakalar olmuştur.
Gage vakası sinir bilimcilerin önemsediği bir olgudur. Gage 1850 li yıllarda ABD de çalışan başarılı becerikli ve zeki bir ustabaşıydı. Demiryolları yapımında özel bir teknik geliştirmiştir. Dinamitle kayaları parçalıyordu. Bir gün kayada delik açtı barutu doldurdu geliştirdiği 3 cm.lik demir çubuğu yerleştirdi. Ateşlerken birisi ismini sesledi. Dikkati o an dağıldı başını çevirdi. Barut patladı demir çubuk gözünün altından girdi sol alın bölgesini parçaladı. 2-3 dakikalık baygınlıktan sonra kendine geldi. Ameliyat oldu sadece sol gözünü ve beyninin ön bölgesini kaybetmişti. Gage’nin zekası aynı parlaklığı ile devam ediyordu. fakat kişiliği değişmişti. Çok konuşuyor her şeye karışıyor küstah laubali müstehcen konuşan birisi olmuştu. Girdiği işte ilk anda başarılı oluyordu. Fakat kimseyle anlaşamadığı için sık iş değiştirmeye başlamıştı. Hayatın kalan kısmını serseri bir yaşantı ile geçirdi.
Zekayı etkileyen hastalıklar.
Fenil ketonüri: uygun enzim eksikliği nedeniyle organizma Alanin aminoasidini Tirozine çevirememektedir. Fenil pirüvik asit idrar ölçümleri ile doğuştan tanı koyulabilir. Tirozinden bol beslenme ile beyin kimyası temel amino asidini sağlamış olur.
Kretinizm: Tiroid bezinin kana yeterince hormon bırakmaması sonucu zihin gelişmesi yavaş oluşur zeka geriliği ortaya çıkar. Erken yaşta hormon vererek düzeltilebilir.
Tay-Sacks hastalığı: Ailevi bakarkörlük lipid (yağ) aaaabolizmasının bozukluğudur. Zeka geriliği ile birlikte seyreder.
Vitamin yetersizliği: Yetersiz kalan maddelerin verilmesi gerekir. Aminoasit ve fosforun fazla alınmasının zekayı geliştirdiğini söylemek zor ve yanlıştır. Bazı zihinsel uyarıcılar (kafein gibi verimliliği etkileyebilir. Yorgunluk hissini azaltan maddelerin uygun dozda alınması zekayı kamçılayıcıdır öğrenmeyi arttırır.
Stresin Zekaya Etkisi
Stres hormonlarının beyinde bilgi akışını nasıl etkilediği ilgi çeken bir konudur.
Az miktarda stres öğrenmeyi arttırırken fazla miktarda stres öğrenmeyi zorlaştırmaktadır.
Çoğumuz heyecanları ve çok basit şeyleri hatırlamakta zorluk çektiğimizi biliriz. Kronik Depresyon sürekli beynin senelerce içinde düşünceyi kullanma becerisini kaybedebilmektedir. Mamafih Alzheimer hastalığının önemli sebeplerinden biriside kronik depresyondur.
Beyin elektriksel ve kimyasal ileti ile çalışmaktadır. Beyindeki kimyasal maddeler yeterli olmadığı zaman bilgi işlem yeterli yapılamaz. Böylece dikkat konsantrasyon güçlükleri hatırlama bozuklukları ortaya çıkar. Yeni bilgileri beyne kaydetme olan öğrenme süreci ile beyin kimyasının yakından ilişkisi vardır.
Az miktar stres beyinde bilgi akışını hızlandırır tetiktelik hali ile enformasyon prosesi hızlanır. Fazla miktarda stres beyinde kimyasal alarm yaptığı için bilgi akışı ve enerjisi transferi bloke olur. Stres kimyasal olan noradrenolik fazla salgılanması öğrenme kimyasalı olan asetil kolinin kana karışmasını önler.
Stres durumunda beynin savaş alarmı vermesi korunma ve savunma amaçlıdır. Tehlike ve düşman karşısında ani ve fazla düşünmeden hareket etmesi gerekmektedir. Şu an yeni bilgi öğrenme zamanı değildir. Nitekim aynı anda kalp daha hızlı çarpar tansiyon yükselir içimize sıcaklık yayılır. Vücuttaki enerji depoları boşalır. Şeker yağ asitleri kolesterol kana daha fazla karışır. Vücuda acil enerji sağlar. Bu durumun uzun sürmesi organlara artık zarar vermeye başlar. Bu nedenle kronik stres bütün organların olduğu gibi beynin yani zekanın da düşmanıdır.
Uzun süreli öğrenimde kortizal hormonumu salgısı önem taşır. Yapılan fare deneylerinde Hipofiz bezi çıkarılmış farelerin zil sesi-yeme zamanı deneyinde öğrenemedikleri kanlarına korfizon enjekte edildiğinde öğrenmeye başladıklarını göstermiştir. İlginç bir durumunda fazla miktarda kortizolun yaptığı sonuçtur.
Fazla miktarda kortizol verilen farelerin öğrendikleri davranışı unutamadıkları tekrarlayıp durdukları ve yeni şeyler öğrenemediklerini göstermiştir. Kortizol fazlalığı ile insanın psikolojik takıntısı ve psikolojik takıntıların ilaçla düzelebilmesini bu mekanizma açıklamaktadır.
Beyin ve Gelecek Zekanın tek tip olduğu ve doğuştan sabit bir düzeyde olduğu inancı yıkılmaktadır. Howard Gardner’in çoklu zeka Daniel Goleman’ın duygusal zeka konusundaki aaaleri önemli tartışmalara yol açmıştır. Bilim dünyasının yeni projesi “Beyin projesidir.” Genom projesi tamamlandı ve evrenin sırları konusunda önemli bir adım atıldı. Beyin projesi için 30 yıllık bir süre belirlendi. “Nasıl düşünüyoruz” sorusuna cevap vermek insanlığın sırlarının anlaşılmasında önemli bir hedef olmuştur.
“World Future Society” (Dünya Gelecek Derneği) öğrenmenin gelişmesi
okul eğitimi ve onunla yakından ilişkisi olan IQ zekası konusunda ilginç görüşler öne sürmektedir. 1. Şimdiye kadar yapılmış en büyük makine olan INTERNET giderek büyüyecek ve önem kazanacaktır.
2. Beden gücünün yerini mekanik makineler aldı. Bilgisayarlarda zihinsel çalışmaların yükünü azaltacaktır.
3. Bilgi teknolojisi dünyanın her yerine yayılacak
aletleri küçülecek herkes taşıyabilecek. Hatta bedeninize yerleştirilebilecektir. Ürünleri tanıtmak için bedava bile verilecektir. 4. Dünya kültürü oluşacak
kültür ve dillerde çoğu yok olacaktır. Beklenmedik olaylar ve tehlikelere neden olabilecektir. 5. Akıllı evler oluşacak
büro gökdelenler gereksizleşecektir. İnsanların çoğu kırsal kesime tatil yörelerine yerleşecek bilgi teknolojisi ile işlerini yürütecektir. Evler çok çekici olacak dışarı çıkmak istemeyen insan yeni bir yalnız yaşam türü oluşturacaktır. 6. Yeni yaşam türü insanı anti sosyalleşecek
suç davranışlarında artışlar oluşacaktır. 7. Klasik zekaya dayalı klasik okul eğitimi şekil değiştirecek. Her alanda paketlenmiş eğitim yardımları alabilecektir
8. Okul eğitimi bebeklik çağından başlayacak “Yaşam boyu” eğitim düşüncesi yaygınlaşacaktır. “Uzaktan eğitim” bütün dünyaya yayılacaktır.
9. Okul sınıfları çok farklı
yetenek ve ilgileri olan öğrencileri bir araya getirecek daha çok sanal gerçekler konuşulacaktır. 10. Depolanmış bilgi kaynakları genç kuşağın daha kolay ulaşacağı hale gelecek
daha çok bilgi sahibi olmak yerine daha az bilecek ancak bilgiye istediği anda ulaşacak. 11. İnsanlığın bugüne kadar edindiği bütün bilgilerden kendi çalışmaları için yararlanabilecektir.
12. Eğitim kişisel tempoya göre tamamlanabilecektir.
13. Disiplinli
ama eğlenceli eğitim felsefesi yerleşecek öğretmenlik görevi öğrencilerdeki yıkıcı ve oyuncu eğilimleri denetleme önceliğine dönüşecektir. 14. Gerçekler yerine sanal dünyada yaşanacak bencillik
kumar kişisel çıkar tutkunluğu daha büyük toplumsal sorun haline gelecektir. Zekanın Biyolojisi
Filin ve balinanın beyinleri insan beyninden daha ağırdır. Ancak beyin ağırlığı vücut ağırlığı oranı insanda daha yüksektir.
Beyin ağırlığı (E) = Beyin katsayısı (K) x Vücut ağırlığı (P)
Beyin katsayısı insanda 2.8
maymunda 0.4 farelerde 0.007’dir. (Dubois) Öğrenme hızı ölçümlerinde şempanze zeka katsayısı 104 olan çocuktan ikili sınamada öğrenmeyi daha hızlı yapmıştır. (Hodos
Schimitt) Hayvanlar koku temelinde daha başarılı
insanlar görme temelinde daha başarılıdır. İnsan soyunun kendi içindeki beyin ağırlığı çelişkili sonuçlar vermiştir. Dahilerin otopsisinde beyni 1000 gram çıkan dahiler olmuştur. Avrupalıların ortalama beyni 1400 gramdır.
Beyin büyüklüğü ile zeka arasında doğru orantı kurulamamaktadır.
Zekanın beyindeki yeri:
Zihinsel etkinlikler beynin belirli bölgeleri ile bağlanabilir mi?
Bu zor fakat önemli bir sorudur. Duyguların kontrolü
içgüdülerin zaptedilmesi dikkatin bir noktaya yoğunlaştırılması birer beyin fonksiyonlarıdır. Yapılan beyin ameliyatlarında zihinsel merkezlerle birlikte beynin bir bütün olarak işlediği sonucuna varılmaktadır. Alından bir lob alındığında zeki katsayısı hiç değişmeyen vakalar olmuştur. Gage vakası sinir bilimcilerin önemsediği bir olgudur. Gage 1850 li yıllarda ABD de çalışan başarılı
becerikli ve zeki bir ustabaşıydı. Demiryolları yapımında özel bir teknik geliştirmiştir. Dinamitle kayaları parçalıyordu. Bir gün kayada delik açtı barutu doldurdu geliştirdiği 3 cm.lik demir çubuğu yerleştirdi. Ateşlerken birisi ismini sesledi. Dikkati o an dağıldı başını çevirdi. Barut patladı demir çubuk gözünün altından girdi sol alın bölgesini parçaladı. 2-3 dakikalık baygınlıktan sonra kendine geldi. Ameliyat oldu sadece sol gözünü ve beyninin ön bölgesini kaybetmişti. Gage’nin zekası aynı parlaklığı ile devam ediyordu. fakat kişiliği değişmişti. Çok konuşuyor her şeye karışıyor küstah laubali müstehcen konuşan birisi olmuştu. Girdiği işte ilk anda başarılı oluyordu. Fakat kimseyle anlaşamadığı için sık iş değiştirmeye başlamıştı. Hayatın kalan kısmını serseri bir yaşantı ile geçirdi. Zekayı etkileyen hastalıklar.
Fenil ketonüri: uygun enzim eksikliği nedeniyle organizma Alanin aminoasidini
Tirozine çevirememektedir. Fenil pirüvik asit idrar ölçümleri ile doğuştan tanı koyulabilir. Tirozinden bol beslenme ile beyin kimyası temel amino asidini sağlamış olur. Kretinizm: Tiroid bezinin kana yeterince hormon bırakmaması sonucu zihin gelişmesi yavaş oluşur
zeka geriliği ortaya çıkar. Erken yaşta hormon vererek düzeltilebilir. Tay-Sacks hastalığı: Ailevi bakarkörlük
lipid (yağ) aaaabolizmasının bozukluğudur. Zeka geriliği ile birlikte seyreder. Vitamin yetersizliği: Yetersiz kalan maddelerin verilmesi gerekir. Aminoasit ve fosforun fazla alınmasının zekayı geliştirdiğini söylemek zor ve yanlıştır. Bazı zihinsel uyarıcılar (kafein gibi verimliliği etkileyebilir. Yorgunluk hissini azaltan maddelerin uygun dozda alınması zekayı kamçılayıcıdır
öğrenmeyi arttırır. Stresin Zekaya Etkisi
Stres hormonlarının beyinde bilgi akışını nasıl etkilediği ilgi çeken bir konudur.
Az miktarda stres öğrenmeyi arttırırken fazla miktarda stres öğrenmeyi zorlaştırmaktadır.
Çoğumuz heyecanları ve çok basit şeyleri hatırlamakta zorluk çektiğimizi biliriz. Kronik Depresyon sürekli beynin senelerce içinde düşünceyi kullanma becerisini kaybedebilmektedir. Mamafih Alzheimer hastalığının önemli sebeplerinden biriside kronik depresyondur.
Beyin elektriksel ve kimyasal ileti ile çalışmaktadır. Beyindeki kimyasal maddeler yeterli olmadığı zaman bilgi işlem yeterli yapılamaz. Böylece dikkat konsantrasyon güçlükleri
hatırlama bozuklukları ortaya çıkar. Yeni bilgileri beyne kaydetme olan öğrenme süreci ile beyin kimyasının yakından ilişkisi vardır. Az miktar stres beyinde bilgi akışını hızlandırır
tetiktelik hali ile enformasyon prosesi hızlanır. Fazla miktarda stres beyinde kimyasal alarm yaptığı için bilgi akışı ve enerjisi transferi bloke olur. Stres kimyasal olan noradrenolik fazla salgılanması öğrenme kimyasalı olan asetil kolinin kana karışmasını önler. Stres durumunda beynin savaş alarmı vermesi korunma ve savunma amaçlıdır. Tehlike ve düşman karşısında ani ve fazla düşünmeden hareket etmesi gerekmektedir. Şu an yeni bilgi öğrenme zamanı değildir. Nitekim aynı anda kalp daha hızlı çarpar
tansiyon yükselir içimize sıcaklık yayılır. Vücuttaki enerji depoları boşalır. Şeker yağ asitleri kolesterol kana daha fazla karışır. Vücuda acil enerji sağlar. Bu durumun uzun sürmesi organlara artık zarar vermeye başlar. Bu nedenle kronik stres bütün organların olduğu gibi beynin yani zekanın da düşmanıdır. Uzun süreli öğrenimde kortizal hormonumu salgısı önem taşır. Yapılan fare deneylerinde Hipofiz bezi çıkarılmış farelerin zil sesi-yeme zamanı deneyinde öğrenemedikleri
kanlarına korfizon enjekte edildiğinde öğrenmeye başladıklarını göstermiştir. İlginç bir durumunda fazla miktarda kortizolun yaptığı sonuçtur. Fazla miktarda kortizol verilen farelerin öğrendikleri davranışı unutamadıkları
tekrarlayıp durdukları ve yeni şeyler öğrenemediklerini göstermiştir. Kortizol fazlalığı ile insanın psikolojik takıntısı ve psikolojik takıntıların ilaçla düzelebilmesini bu mekanizma açıklamaktadır.