Overclock Nedir? Nasıl Yapılır? Faydalı Programlar

Overclock Nedir? Ne işe Yarar? Nasıl yapılır?


Overclock Ne Demektir?
Overclock Türkçede tam karşılığını birebir bulamasada en uygun "hız
aşımı-hız aşırtma"gibi terimlerle ifade edilmektedir.Biz kısaca
overclock'a bir işlemciyi normal çalışma frekansının daha üstünde bir
frekansda çalışmaya zorlamak diyebiliriz.

Bu ne demektir?
Diyelimki elimizde P4 3000 mhz bir işlemcimiz var biz bunu 3200 mhz de
çalışmaya zorlar ve başarılı olursak overclock yapmış oluruz.

Peki bunu nasıl yaparız?
Her işlemcinin bir iç frekansı vardır.Front side bus denilen (kısaca
fsb) Türkçe olarak önyüz veri yolu diyebileceğimiz mhz cinsinden bir
çalışma frekansı var ve bunun yanında her işlemcinin bir çarpan kat
sayısı vardır (x9 , x10, x15 gibi) ve bu çarpan ile fsb hızını
çarptığımızda işlemcinin asıl mhz ini bulmuş oluyoruz.Örnek olarak P4
3.0 ghz için bu değer fsb 200x15 olduğundan 3000 mhz dir.

Şimdi önümüzde toplam mhz i arttırmak için 2 yol bulunduğunu öğrendik.

Birinci yol ; Fsb hızını arttırmak,

İkinci yol ; Çarpan kat sayısını arttırmak suretiyle toplam mhz i
arttırmaktır.Şimdi biz bu iki değerden fsb yada çarpan hangisini
arttırırsak arttıralım elde ettiğimiz mhz değeri yükselecektir.Yani
overclock yapmış olacağız.Malesef intel işlemcilerin genellikle
çarpanları kilitli olduğu için bu değerle oynama yapılamıyor ve bu
yüzden iş sadece fsb hızını artırmaya kalıyor.Amd işlemcilerde durum
daha farklı, çoğunlukla çarpanları açık oluyor yada bazı yöntemlerle
kilitli olsalar bile açılabiliyorlar.Bu durumda her iki değerlede
oynama imkanı doğduğu için daha esnek overclock imkanımız olabiliyor
amd işlemcilerde.Aslında şunuda unutmamakta fayda var.Her ne kadar
çarpanlarla oynama çeşitliliğimiz olsa bile overclockta en yüksek
performansın fsb hızını arttırmakla elde edilebileceğini
unutmayın.Nedeni ise yüksek fsb hızlarında buna bağlı olarak,bellek
denetleyicisi, depolama aygıtları denetleyicileri ve AGP/PCI saat
hızları da artar.Tabi AGP/PCI saat hızları yüksek overclocklarda sorun
çıkarabildiği için stabilite için modern anakartlara bu hızı sabitleme
özelliği ilave edilmiştir.



Overclock Nasil Yapilir?
Şimdi adım adım overclock yapmaya başlayalım.

Öncelikle şunu belirtmeliyim ki overclock için en önce boardumuzun bu
işe elverişli olarak üretilmiş olması gerekmektedir.Yani overclock için
neler gerekiyorsa her özelliğin mevcut olması gerekiyor.Bu özellikleri
aşağıdaki resimlerlede göreceksiniz.Overclock'a niyetlendiyseniz
öncelikle uygun bir board edinmelisiniz yoksa overclock için doğru
düzgün özellik sunmayan anakartlarla bu işe koyulmak boşuna uğraş ve
moral bozukluğu olacaktır.Tabi iş sadece board ile bitmiyor.Overclock
için buna yatkın birde işlemci bulmamız gerekiyor.Bu iş öylesine ilginç
ki her işlemcinin overclock perfromansı aynı olmuyor.Üretim
tarihleri,üretim yerleri,kodları bir işlemcinin overclock performansını
değiştirebiliyor hatta öyleki bazen aynı üretim yer tarih ve kodlarına
sahip iki işlemcide bile aynı overclock değerlerine
ulaşamayabiliyorsunuz.Yani bu iş öncelikle şans işi tabi ama önce
overclock forumlarında hangi cpu ve kodların overclocka daha yatkın
olduğuna dair bilgi edinmekte ve işlemci seçiminide ona göre yapmakta
fayda var.
İşlemcimizide seçtikten sonra iş tabiki yine bitmiyor;sırada ram
var.Eğer stabil bir overclock yapmak ve maximum performans almak
istiyorsak ramlerimizin kaliteli ve cas gecikmesinin (cl2-cl2,5-cl3
gibi.düşük değer daha iyi) mümkün olan en düşük değerlerde olması
gerekiyor.
Buna ilaveten overclock yapılan parçaların enerji ihtiyaçları
artacağından mutlaka kaliteli ve en az 400 watt lık bir powersupply
ımızın olması gerekiyor.
Tabi son olarak en önemli konu soğutma.Overclock edilen sistemimiz daha
fazla ısınacağı için (en başta cpu) çok daha iyi bir soğutmaya sahip
olmamız gerekiyor.
Aslına bakarsak overclock işi oldukça pahalı ve riskli bir
hadisedir.Farkındaysanız sözünü ettiğim tüm enstrümanlar normallerinden
daha pahalı olan şeyler.Her şeyin iyisini almak durumunda olduğumuzdan
bu iş haliyle pahalıya gelecektir.(Tabi bazen umulmadık uygun fiyatlı
ürünlerede denk gelerek ucuza *** etmek de mümkün) Elbette pahalı
donanımlarımızın zarar görme riskide vardır her zaman için.

Riskli ve pahalı,peki o zaman niçin overclock yapıyoruz?

Bu soruya verilecek en kısa ve öz cevap hazdır,ihtirasdır.İnsanı bir kere sardımı kolay kolay kurtulmak mümkün değildir

Overclock için öncelikle boardumuzun biosu dediğimiz temel
ayaralamaların bulunduğu kısma girmemiz gerekiyor. (Her ne kadar
windows üzerinden de overclock yapma imkanı olsada sağlam
overclockcular tarafından tercih edilen bir tarz olmadığından o konuya
hiç girmeyeceğim)
Pc açılırken del tuşuna basarak biosa girilir.Ben yaygın olduğu için
i865 çipsete sahip kendimde kullandığım abit AI7 nin biosundan örnek
verceğim.
Diğer boardlarda üç aşağı beş yukarı aynı gibidir.

Abitin meşhur soft menüsünden cpu,ram,agp frekans ve voltaj ayarlarının bulunduğu en can alıcı bölüme giriyoruz.

Üstte görüldüğü gibi default ayarlardaki görünümümüz bu.Tüm değerlerimiz olması gerektiği gibi yani default.


Bize default değerler lazım olmadığı için "cpu operating
speed"seçeneğini "user defined"yapıyoruz ki cpu fsb ,cpu:ram oranı ve
agp/pci ayarları açık hale gelsin. Çünkü bu değerlerle oynayarak
overclock yapacağız.

Öncelikle fsb miktarını biraz arttırıyoruz ben 200 mhz den 250 ye
çıkardım ama cpu ma güvendiğim için direkt bu değeri denedim. Siz azar
azar arttırmayı deneyin aceleci olmayın. Mesela önce 210 mhz e çıkarın
sonra 220 ye.
Dikkatinizi çektiyse ben cpu:ram ratio(oranı) nı 1:1 yaptım bu ne
demek? Bu cpu ile ramlerimin 1:1 eşit aynı mhz de senkron çalışacağı
anlamına geliyor. Tabi benim ramlerim DDR 566 olduğu için (2x 283 mhz)
cpu ile senkron rahatlıkla çalışabilmekte. Eğer sizin elinizde bu
değerlerde çalışan ramler yoksa bu değeri düşürmelisiniz.

ani eğer DDR 400 ramlere sahipseniz ve ramlerinizin 200 mhz üzerinde
çalışamayacağına eminseniz bu oranı yukarıdaki görülen seçeneklerdeki
gibi 5:4 yapmalısınız ki sistem çakılmasın. Bence önce ramlerle
uğraşmak yerine öncelikle işlemcinizin sınırını bulabilmek amacıyla ram
oranınızı düşük bir oranda tutun,mesela 3:2 gibi. Bu durumda ramler
daha düşük değerlerde çalışacağı için cpu sınırını tayin etmenize engel
olamayacaklardı

(Bazı boardlarda bu şekildede yer alabilir cpu:ram oranı sizi şaşırtmasın)

Cpu nın sınırını nasıl bulacağız?

Öncelikle default voltajında mhz olarak gidebildiği yere kadar
arttıracağız. Her arttırdığımızda pc yi kapatıp açıp stabilitesini ve
en önemlisi cpu sıcaklığını kontrol etmelisiniz. Eğer stabilite ve
ısınma sorunu yoksa bu iyi haber demektir yolumuza devam edebiliriz.
Tekrar tekrar biosa girip fsb hızını arttırdıktan sonra diyelimki
işlemcimiz artık 240 fsb de çakılmaya stabilliğini kaybetmeye başladı.
Ha tabi bunu nasıl anlıyoruz ,stabiliteden kasıt öncelikle fsb
arttırırmından sonra windowsa sorunsuz bir biçimde girmesi ve bir kaç
bench programıyla sandra,pc mark vs. gibi yapılan testleri başarıyla
reset,donma vs.olmadan tamamlamasıdır. Bunlardan geçemiyorsa reset yada
donma oluyorsa bu demektir ki cpu muzun default voltajındaki sınırına
gelmiş bulunuyoruz. Ne yapacağız?Tekrar biosa giriyoruz.

Üstte görüldüğü gibi cpu core voltajını bir miktar arttırmak işe
yarıyabilir. Bu stabilitesi bozulan işlemciye yardımcı olabilir. Bunu
yaparken azar azar yapmakta fayda var çünkü overclockda en tehlikeli
hadise voltaj olayıdr,fazla voltaj direkt cpu nuzu götürebilir.İntel
işlemcilerde (northwood) 1.7 voltu aşmamanız en doğru yol
olacaktır.Buna kabaca default voltajın %15 fazlasını aşmamak ta
diyebiliriz.
Bu şekilde voltaj arttırımlarıyla stabilite sağlandıktan sonra yeniden
fsb arttırımlarına giderek cpu nun çıkabileceği stabil en yüksek değeri
buluruz. Bahsettiğim gibi test programlarıyla denedikten sonra en uygun
değeri buluruz. Tabi tekrar ediyorum tüm safhlarda cpu sıcaklığını
kontrol altında bulundurmalısınız. Cpu nuzun default durumdaki
sıcaklığının %25 den fazla artmamasına dikkat edin. Her ne kadar bazı
boardlar sıcaklığı doğru okumasalarda dediğim gibi en doğru yol default
halindeki değer ile overclock sonrası değeri%25 ten fazla olmaması.
Fazla sıcaklık demek tehlike demek,işlemcinin çok yıpranması
demek,stabilitenin bozulması demek olduğunu aklınızdan çıkarmayın.

Şimdi sıra geldi ramlerimizi yoklamaya;

Şimdi ramlerin sınırını bulacağız. Bunu önce yukarıda görüldüğü üzere
cpu:ram oranıyla oynayarak bulacağız. Eğer ramlerimiz zaten hızlıysa
DDR500 ve üzeri zaten pek sorun çıkmayacaktır fakat ramlerimiz DDR 400
yada daha düşüğü ise 1:1 cpu/ram oaranını kaldıramayabilir. Bu durumda
mecburen ramleri daha düşük bir değerde çalıştırmak zorunda kalacağız
mesela 3:2 yada 5:4 gibi. Fakat bu ramlerin sağı solu belli olmuyor
bazen oem bir ram alıyorsunuz DDR 400 yada 366 ve normalde bu
değerlerde çalışması gerekiyorken sizi şaşırtıyor ve neredeyse DDR 500
hızlarında bile çalışabiliyor. Bunu deneyerek bulacaksınız. Aynı cpu
gibi denediniz ve bir yerden sonra sistem çakıldı. Cpu muzun sınırını
bildiğimiz için cpu dan şüphelenmiyoruz. Cpu voltajını arttırdığımız
gibi ram voltajını arttırmakta fayda sağlayabiliyor.

Resimdeki gibi ram voltajını arttırarak en stabil ve max değerini
buluyoruz.Tabi bazı ramler voltajı sevmeyebilir ve voltaj tam tersi
etkide yapabilir.Voltajı seven ramlere denk geldiysek şanslıyız bu
ramlerle epeyce yukarı mhz lere çıkabiliriz.
Ramlerinde sınırını bulduk şimdi geldik ram timingleriyle oynamaya yani
ramlerimizi daha düşük cl değerleriyle daha agresif çalışmaya
zorlamaya.Düşük cl değeri daha çabuk veri döngüsü olacağı için daha
fazla performans demektir.Bunun içinde ana menümüzden advanced chipset
features a girerek yapıyoruz.

Buradan DRAM timing selectable dan manuel yaparak seçeneklerin açılmasını sağlıyoruz

Resimde görüldüğü gibi buradaki ram zamanlamalarını deneme yanılma
yoluyla düşürmeye çalışıyoruz. Dediğim gibi ne kadar düşük değer o
kadar performans. Tabi her ramin kaldırabileceği timingler farklıdır.
Benim buradan şu ayarlarda olsun demem mümkün değil. Deneyerek
bulacaksınız. Bulabildiğimiz en düşük ram zamanlaması beraberinde
stabiliteyide sunuyorsa ram lerimizide azami derecede overclock etmişiz
demektir.
Bu arada i875 çipsetlerdeki ramlere artı bir performans daha getiren
PAT (Performance Acceleration Technology) hadisesi i 865 chipset
boardlarda değişik adlar adı altında sunulabiliyor. Bu kiminde Hyper
Path adı altında kiminde game accelerator adı altında
sunuluyor.Bunlarıda deneyerek buluyorsunuz.Çünkü her ram ve i865 board
bu özellik aktif edildiğinde stabil çalışmayabiliyor.

Tüm bu denemeleri yaparken overclock ettiğiniz bileşen cpu yada ram
yaptığınız arttırımı hazmedemediğinde sisteminiz kilitlenip hiç
açmayabilir. Telaş etmeyin, bunlar olağan durumlardır. Çaresi, cereyanı
kesip beş on saniye bekledikten sonra insert tuşuna basılı tutarak
sistemi yeniden açmaya çalışmak. Bazen buda çare olmaz o zaman board
üzerinde bulunan clear cmos jumper ile biosu resetleyerek default
değerlerde açılmasını sağlamalısınız.Tabi bu tüm yaptığınız
ayarlamaları sil baştan yeniden yapmanız demektir.

(Önce boardunuzu iyi tanımalısınız.Kitapçığını inceleyip ne nerede öğrenmelisiniz)

Bu arada amd den de bir örnek vereyim.En meşhur ve performanslı chipseti nforce2 ve tabiki abit nf7 den bir örnek.

u resimde görüldüğü gibi işlemcinin çarpanı açık ve burada istediğimiz
gibi çarpanlada oynama imkanımız var.Yani hem fsb hemde çarpanla
değişik varyasyonlar yapma imkanımız var tabiki toplam makul mhz
değerlerinin üzerine çıkmamak kaydıyla.Görüldüğü gibi nf7 de birde
chipset voltaj ayarı var.Bunuda arttırmak nf7 de stabiliteyi arttıran
bir unsurdur.Ayriyeten agp voltajı da var ki bu zaten diğer
platformlarında çoğunda var.Ekran kartı oc edildiğinde Stabiliteyi
arttırdığı rivayet edilir ama ben pek bu rivayeti doğrulayamadım yani
pek bir işe yaramıyor ama siz deneyebilirsiniz tabiki.
Athlon64 3000+ Venice overclock ilavesi

Burada örnek olması için Asus A8N SLI boarddan resimler
koydum.Overclockun mantığı aynı olduğu için burada fazla ayrıntıya
girmeyeceğim,genel bilgiler vereceğim.Ayrıntılar için ve overclock
mantığı için yukarıdaki P4 örneğini iyi okumanızı tavsiye ederim.Bunda
fark Hyper Transport olayıdır.Kabaca 1000 mhz i tuturmalısınız Fsb
oranı arttıkça HT de artacağı için sorun çıkaracaktır o yüzden default
5 olan HT çarpanını yaptığınız fsb ye göre düşürmelisiniz mesela 250
fsb yaptıysanız 4 e düşürünki yine 1000 mhz lik değer tutturulmuş
olsun.Resimlere geçelim.

En çok satılan ve oc yeteneğide iyi olan 3000+ venice benimde
kullandığım işlemci.Gördüğünüz gibi üzerindeki kodlara göre oc yeteneği
iyi yada kötü olabiliyor.Birazda şans işi ama BPMW kodları iyi olarak
biliniyor ve buda öyle bir işlemci.Default voltaj ile 300x9=2700 mhz
günlük çalışabiliyor.

Biosa giriyoruz.

Advanced menüde görüldüğü gibi bize gerekli olanlar cpu configürasyon
ve jumperfree configürasyondur."Benim board böyle değil ben napacağım"
demeyin hemen hemen tüm boardlarda mevcuttur adı farklı yada giriş
menüleri farklı olabilir.Kısaca cpu ayarlamaları ve ram ayarlamalarının
olduğu menü yada menüler diyebiliriz.
Jumperfree den cpu ve ram ayarlamalarını yapacağımız bölüme
giriyoruz.Tekrar ediyorum bu her boardda jumperfree diye yer almıyor bu
asusa özgü bir ifade.

Bir çok boardda oc için hazır bir takım modlar vardır.Kiminde yüzdeli
oc varken kimindede böyle isimlendirmeler bulunmaktadır.Fakat biz
herşeye kendimiz hükmetmek istediğimizden manuali seçeceğiz


Görüldüğü gibi 200 mhz den başlayarak 400 mhz e kadar uzanan bir cpu
frekansımız var.Tabi 400 rakamının biraz abartı olduğunu belirteyim.

Buradada cpu çarpan kısmı var.Farkındaysanız aşağıya doğru çarpanı
değiştirebiliyoruz.Fakat genellikle pek aşağıya doğru düşürülmesinin
bir anlamı yok o yüzden default hali yani 9 çarpanıyla kalması daha iyi
3000+ için.Tabi bu 3200+ ve üzeri işlemciler için artıyor siz artık
duruma göre hareket edeceksiniz.

Bu kısımda cpu voltajını ayarlayabiliyoruz.Yüksek mhz lerde
gerektiğinde bir miktar arttırabiliriz.1.6 voltun aşılmaması tavsiye
edilir.


Pci Express kilidimiz var.buradan stabiliteyi bozmayacak değeri seçip sabitliyoruz

Aynı şekilde stabilite bozulmaması için (o/c a engel olmayacak daha doğrusu ) değeri seçiyoruz

am voltajınıda ayarlayabileceğimiz kısım burası.Ramlerimizin durumuna göre voltajı belirliyoruz.

Burada işimiz bittikten sonra bir önceki menüye geri dönüp DRAM configurationa giriyoruz.


Ramlerimizin durumuna göre ve yaptığımız overclock miktarına göre buradan ramlerin çalışma oranını belirliyoruz.

Timing durumunu manuele getirirsek cas gecikmelerini kendimiz belirleyebiliriz.


Tüm ayarlamaları yaptıktan sonra Fsb oranımıza göre baştada belirttiğim
gibi HT hızını ayarlamamız gerekiyor sistemimizin düzgün çalışması
için.Dediğim gibi amaç 1000 mhz değerini tutturmaya çalışmak
kabaca.Buna göre fsb x 5-4-3 =Yaklaşık 1000 mhz gibi ayarlyoruz.

enel olarak Athlon64 overclocking i böyle.Değerleri azar azar attırarak
denerseniz daha iyi olur.Çeşitli denemelerden sonra en uygun ayarları
zaten bulacaksınız.İlk konuda bahsettiğim gibi tüm aşamalarda
sıcaklıkarı kontrol edin ezbere gözü kapalı oc yapmayın.Ya boardla
gelen yazılılmları kullanın yada motherboard monitor benzeri bir şey.

Yaptığınız oc miktarını ve ramlerinizin hangi mhz de ve timinglerde çalıştığını kontrol etmek içinde cpu-z en uygunudur.


Athlon64 ler ile ilgili ilave bu kadar.İntel yada AMD, platformlar
farklı olabilir boardlar farklı olabilir.Oc mantığı aynıdır."Benim
board farklı bende şu şöyle değil bu böyle değil" demeyin yazıları en
başından intel-AMD dahil okuyun mantığı sindirin ve öyle işe girişin.


Soğutma;
Evet mümkün olduğunca sade bir şekilde overclock'u anlatmaya
çalıştım.Bahsettiğim gibi overclock edilen parçalar daha fazla
ısınacağı için normalden daha iyi soğutma isterler.Bunun için en uygun
olanı, cpu ile gelen kendi heatsink(ısı giderici)-fanı yerine tamamı
bakır olan soğutucular kullanmak.

Bu soğutucunun üzerine tercihinize göre performanslı bir fan
takabilirsiniz.Bu size stock soğutmadan çok daha iyi bir soğutma
sağlayacaktır.

Bu tarz bir şeyde olabilir bu size kalmış ama tavsiyem fanınız
performanslı ama bu resimdeki gibi devir ayarlı olsun yoksa normal
zamanlarda overclocksuz kullanmak istediğiniz durumlarda sürekli sabit
yüksek fan devir sesi sizi oldukça rahatsız edecektir benden söylemesi.

Ekran kartlarında overclock

Ati Ekran Kartilar İçin

Evet sistemimizi overclock etmiş olduk.Tabi bununla
yetinmeyebilirsiniz.Ekran kartınızıda overclock etmek
isteyebilirsiniz.Bunuda yapmak için çeşitli yollar var.Kartınıza göre
değişen Ati yada nvidia.Çeşitli programlar ile ekran kartlarınıda
overclock etmek mümkün.Ati kartlar için ati tool oldukça kullanışlıdır.


ti tool'u sistemimize kurduktan sonra çalıştırdığımızda karşımıza
programın gördüğünüz arayüzü çıkıyor.9800xt kartım default değerlerinde
ve bunu overclock etmek için hem ram hemde core-gpu (çekirdek)hızlarını
yükseltiyoruz.Tabi bunuda aynı cpu overclock'undaki gibi yavaş yavaş
deneyerek yapıyoruz.

esimde görüldüğü gibi en yüksek stabil ve artifactsız değeri (görüntüde
bozulmalar olmaksızın) bulduktan sonra o ayarda kullanıyoruz.

NVidia Ekran Kartilar İçin

Nvidia kartlarda da çeşitli programlar var.Riva tuner,coolbits vs.gibi.
Ben en pratik olanından bahsedeceğim.Yani coolbits'den.coolbits bir reg
dosyası olup üzerine tıklandığında windowsumuzun (registry) kayıt
defterine yerleşince nvidia ekran kartı sürücümüzün ayarlar bölümüne

Clock frequencies (saat frekans ayarları) adı altında bir seçenek
eklenecek.Buradan ram ve core hızlarını ayrı ayrı ayarlamamız mümkün.

Coolbits size yeterli gelmeyebilir.O zaman farklı programlar deneyebilirsiniz.
Ben programlar için link vermiyorum çünkü sürekli güncelleniyorlar.Zaten google da aratınca bir sürü link bulunabiliyor.

Evet kısaca ekran kartına overclock'uda anlatmaya çalıştım.Tabi
overclock hadisesi sadece bu kadar değil.Sizi ilerki dönemlerde bunlar
kesmeyebilir, o zaman vmod olaylarınada girmek isteyebilirsiniz.Bu
farklı bir hadise ve bununla ilgili benimde dahil bir çok arkadaşımızın
çalışmaları var.Her kartın, her boardun mod şekli farklı o yüzden mod
olayını alakalı topiklerden takip etmenizi öneririm.Bu topiğe bunuda
eklersek iyice karışır durum.O yüzden bu topik böylece kalsın.

Amd Venice işlemciler overclock yapmaya,özellikle de voltaj vermeye
karşı hassastırlar.Eğer çok iyi bir soğutucu yoksa bu işlemcilerin
voltajını artırmayın,normal voltajda gidebildiği yerde bırakın.Tabi
anakart ve ram etkenlerini de göz önünde bulundurarak.